Οι βιταμίνες είναι οργανικές ενώσεις που σε πολύ μικρές ποσότητες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και την κανονική λειτουργία του οργανισμού. Μερικές από αυτές τις ουσίες δημιουργούνται από τον οργανισμό αλλά σε ανεπαρκής ποσότητες. Κάποιες άλλες όμως δεν μπορούν να κατασκευαστούν από τον οργανισμό, για αυτό και πρέπει να λαμβάνονται με την τροφή.

Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για να λειτουργά ο μεταβολισμός των ανθρώπων κανονικά. Χωρίς τις βιταμίνες πολλές βιοχημικές αντιδράσεις του ανθρώπινου οργανισμού, δεν γίνονται ή κάποιες θα γίνονται πολύ αργά και ακανόνιστα. Οι βιταμίνες είναι απαραίτητες για την αφομοίωση των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων και των λιπών. Ακόμη είναι υπεύθυνες για την σύνθεση των ορμονών και των ενζύμων. Επιπλέον ενισχύουν το αμυντικό σύστημα του οργανισμού, ρυθμίζουν την ανάπτυξη, και βοηθούν στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Τα είδη των βιταμινών

Υπάρχουν 16 ειδών βιταμίνες και η κάθε μια έχει την δική της χρησιμότητα και λειτουργά διαφορετικά στον οργανισμό. Οι βιταμίνες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:
1) σε λιποδιαλυτές, οι οποίες διαλύονται στο λίπος και
2) και σε υδατοδιαλυτές, που διαλύονται στο νερό.

Οι λιποδιαλυτές είναι οι βιταμίνες A, D, E και K. Αποθηκεύονται στους ιστούς και κυρίως στο συκώτι γι αυτό άλλωστε σπάνια εμφανίζεται η έλλειψη τους. Όταν όμως υπάρχει υπερδοσολογία τότε εμφανίζονται πολύ δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία.

Οι υδατοδιαλύτες είναι η βιταμίνη C και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β (θειαμίνη, νιασίνη, πυριδοξίνη, παντοθενικό οξύ, φυλλικό οξύ και βιοτίνη). Το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν έχουν την δυνατότητα αποθήκευσης στον ανθρώπινο οργανισμό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα συμπτώματα έλλειψης να παρουσιάζονται σε μικρό χρονικό διάστημα.

Βασικές πληροφορίες για τις Βιταμίνες

Προβιταμίνη Α ή β-καροτένιο

Το β-καροτένιο είναι η προβιταμίνη της βιταμίνης Α. Ευνοεί τα κύτταρα στο να προστατεύονται από τις ελεύθερες ρίζες. Επιπρόσθετα η βιταμίνη Α είναι αυτή που ενισχύει την όραση, βοηθά στην καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, συμβάλλει στην ανάπτυξη και στην διατήρηση γερών οστών και υγιούς δέρματος, μαλλιών, δοντιών και ούλων. Επίσης προστατεύει το δέρμα από την ξηρότητα και ενδυναμώνει την υγεία των βλεννογόνων.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Α: Μουρουνέλαιο, συκώτι, ραδίκια, καρότα, σπανάκι, τυρί, βούτυρο, γλυκοπατάτα, μαϊντανός, κόκκινες πιπεριές, βερίκοκα, μπρόκολο, αυγά.

Βιταμίνη Β1 ή θειαμίνη

Η βιταμίνη Β1 είναι ο βασικός συντελεστής για τον μεταβολισμό των υδατανθράκων, του λίπους και των πρωτεϊνών για την απελευθέρωση ενέργειας. Η βιταμίνη Β1 ευνοεί την ανάπτυξη, την καλή λειτουργία της καρδιάς και του νευρικού συστήματος. Ακόμη αυξάνει την πνευματική δραστηριότητα, καθορίζει την όρεξη, τον μυϊκό τόνο και την φυσιολογική διανοητική κατάσταση.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β1: Μαγιά μπύρας, κόκκινο κρέας, βασιλικός πολτός, ξηροί καρποί, όσπρια, δημητριακά, μαύρο ψωμί, γάλα, αυγά, συκώτι.

Βιταμίνη Β2 ή ριβοφλαβίνη

Η βιταμίνη Β2 βοηθά στην ανάπτυξη και την αναπαραγωγή. Είναι αυτή που συντελεί στη δημιουργία υγιούς δέρματος, νυχιών, μαλλιών, βοηθά στην όραση, καταπραΰνει οιδήματα στο στόμα, στα χείλη, στη γλώσσα και βελτιώνει τον μεταβολισμό.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β2: Συκώτι, βασιλικός πολτός, γάλα, τυριά, αυγά, όσπρια, δημητριακά, μαγιά μπύρας, σουσάμι.

Βιταμίνη Β3 ή νιασίνη ή νικοτιναμίδιο

Η βιταμίνη Β3 είναι ο βασικός παράγοντας για την σύνθεση των σεξουαλικών ορμονών, την υγεία του δέρματος και του πεπτικού συστήματος. Βοηθά τον οργανισμό να αποκτήσει περισσότερη ενέργεια αξιοποιώντας κατάλληλα τις τροφές, γι’ αυτό και μειώνει την ένταση των ημικρανιών, την χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια και την υψηλή πίεση του αίματος. Επιπλέον διευκολύνει τον εγκέφαλο να λειτουργήσει καλύτερα. Όταν υπάρχει έλλειψη εμφανίζεται υπό μορφή κατάθλιψης και αστάθειας.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β3: Κόκκινο κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, συκώτι, κοτόπουλο, όσπρια, μαγιά μπύρας, βασιλικός πολτός, ηλιόσποροι, κουνέλι, γαλόπουλα.

Βιταμίνη Β5 ή παντοθενικό οξύ

Η βιταμίνη Β5 βοηθά στην ομαλή ανάπτυξη του σώματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος. Συμβάλει στην καλή λειτουργία των επινεφριδίων, μετατρέπει το λίπος και την ζάχαρη σε ενέργεια και μειώνει τα τοξικά αποτελέσματα πολλών αντιβιοτικών.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β5: Βασιλικός πολτός, μαγιά μπύρας, ρύζι, ηλιόσποροι, σόγια, δημητριακά, ξηροί καρποί, όσπρια, κρόκος αυγού.

Βιταμίνη Β6 ή πυριδοξίνη

Η βιταμίνη Β6 είναι αυτή που συμμετέχει στο μεταβολισμό των αμινοξέων, των λιπών και των πρωτεϊνών. Η λειτουργία της είναι απαραίτητη έτσι ώστε να λειτουργά φυσιολογικά ο εγκέφαλος, το νευρικό και το μυϊκό σύστημα. Ακόμη συντελεί στην δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων και αντισωμάτων.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β6: Μαγιά μπύρας, ρύζι, βασιλικός πολτός, σόγια, σιτάρι, ηλιόσπορους, μπανάνες, συκώτι, δημητριακά, κρόκος αυγού, ψάρια, μοσχάρι.

Βιταμίνη Β9 ή φολικό οξύ ή φυλλικό οξύ

Το φολικό οξύ ανήκει στο σύμπλεγμα των βιταμινών Β. Βοηθά στο να μειωθεί η αρτηριοσκλήρυνση και προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα. Είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση της αναιμίας, για την σύνθεση του DNA και του RNA του οργανισμού. Συντείνει στην υγεία του δέρματος και τονώνει την όρεξη.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β9: Αυγά, ψάρια, λαχανικά, συκώτι, όσπρια, δημητριακά, φλοιός σιταριού, μαγιά μπύρας, ακτινίδια, αβοκάντο, χουρμάδες, σόγια, αμύγδαλα, κάστανα.

Βιταμίνη Β12 ή κοβαλαμίνη

Η βιταμίνη Β12 σχηματίζει και αναζωογονεί τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Με αυτή την βιταμίνη διατηρείτε υγιές το νευρικού σύστημα, επιταχύνει την πεπτική διαδικασία, αυξάνει την ενεργητικότητα, ελαττώνει τον εκνευρισμό, βελτιώνει την μνήμη, την συγκέντρωση και την ισορροπία και συμβάλλει στον μεταβολισμό της πρωτεΐνης, του λίπους και των υδατανθράκων.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Β12: Συκώτι, ψάρια, γαλακτοκομικά προϊόντα, κοτόπουλο, αυγά, κόκκινο κρέας.

Βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ

Η βιταμίνη C βοηθά στο σχηματισμό του κολλαγόνου, στο μεταβολισμό των αμινοξέων, στην απορρόφηση του σιδήρου, στον μεταβολισμό του λίπους, στην ισχυροποίηση των τριχοειδών αγγείων και στην ενεργοποίηση του φυλλικού οξέος. Επιπλέον ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα προλαβαίνοντας έτσι αρκετές ιώσεις και κρυολογήματα. Διατηρεί υγιές το δέρμα, τα ούλα, έχει αντιοξειδωτικές ικανότητες και επιταχύνει την ανάρρωση.

Πηγές φυσικής βιταμίνης C: Πιπεριές, πορτοκάλια, λεμόνια, ντομάτες, πράσινα λαχανικά, μαύρες σταφίδες και γενικώς τα φρούτα.

Βιταμίνη D ή καλσιφερόλη

Η βιταμίνη D ενεργοποιεί το ασβέστιο και το φώσφορο. Διατηρεί την καλή κατάσταση των οστών και των δοντιών. Βοηθά στην αφομοίωση της βιταμίνης Α, στην καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου και την πρόσληψη των κρυολογημάτων σε συνδυασμό με τις βιταμίνες Α και C.

Πηγές φυσικής βιταμίνης D: Μουρουνέλαιο, σαρδέλες, σολομός, τόνος, μανιτάρια, συκώτι, γάλα, τυρί, γιαούρτι, αυγά, βούτυρο.

Βιταμίνη Ε

Η βιταμίνη Ε προφυλάσσει τα κύτταρα από τις ελεύθερες ρίζες (υπεροξειδωτικές ενώσεις) εξαιτίας του ότι έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Επιπρόσθετα προστατεύει τα ερυθρά αιμοσφαίρια από την πρόωρη ωρίμανση και θεωρείται απαραίτητο συστατικό για την κυτταρική αναπνοή. Επίσης προστατεύει τον πνευμονικό ιστό από την μόλυνση της ατμόσφαιρας. Προλαμβάνει και διαλύει τους θρόμβους, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει την κόπωση και επιταχύνει την επούλωση των πληγών. Τέλος η βιταμίνη E προστατεύει τα αγγεία από την αρτηριοσκλήρυνση, συμβάλλει στην μείωση της πίεσης και του κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Ε: Ηλιόσποροι, καρύδια, φουντούκια, φιστίκια, μουρουνέλαιο, δημητριακά, καλαμποκέλαιο, ελαιόλαδο, σογιέλαιο, αμύγδαλα, συκώτι.

Βιταμίνη Η ή βιοτίνη

Η βιταμίνη Η συνεισφέρει στον μεταβολισμό των λιπιδίων και των αμινοξέων. Βοηθάει στην αντιμετώπιση της τριχόπτωσης και ανακουφίζει από τους μυϊκούς πόνους.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Η: Σίκαλη, βασιλικός πολτός, μαγιά μπύρας, συκώτι, δημητριακά, γαλακτοκομικά προϊόντα.

Βιταμίνη Κ

Η βιταμίνη Κ έχει αντιαιμορραγική δράση και θεωρείται απαραίτητη για τη σύνθεση της προθρομβίνης. Συσχετίζεται με το ασβέστιο και είναι απαραίτητη για την πήξη του αίματος. Υπάρχουν δύο είδη βιταμίνης Κ: η Κ1 η οποία βρίσκεται συνήθως στα λαχανικά και η Κ2 η οποία συντίθεται στην εντερική χλωρίδα. Υπάρχει και η συνθετική Κ3 η οποία χορηγείται μόνο με ιατρική συνταγή.

Πηγές φυσικής βιταμίνης Κ: Γάλα, σόγια, γιαούρτι, ντομάτα, μέλι, κρόκος αυγού, σπανάκι, πράσινα φύλλα λαχανικών.